In Augustus heb ik een blog gewijd aan bestuiving en bijen. Ik heb hierin aangegeven dat velen bezorgt zijn over het voortbestaan van de bijen, vanwege de zogeheten CCD (Colony Collapse Disorder). Deze CCD zou volgens het
magazine Science kunnen worden verklaard door een pallet aan oorzaken: gebruik van pesticiden, afname aan biodiversiteit, de varroamijt en mogelijke stress als gevolg van regelmatige verplaatsing van de bijenvolken.
Kortgeleden heb ik het boek "herstellende landbouw" van Mark Shepard gelezen. Hij voegt aan deze verklaring van de huidige situatie een interessante extra dimensie toe, door meer context en achtergrond informatie te geven over het houden van bijen in de afgelopen eeuwen.
Na de zomer inspecteerde de imker zijn volken: goede volken hadden een volle korf met veel raten en honing, de zwakkere volken hadden minder honing geproduceerd en hadden het moeilijk in de koudere ochtenden in de herfst.
Deze zwakkere volken werden door de imker verdronken. Hiermee zorgde hij dat alleen de sterkste volken de winter ingingen.
Na het verdrinken van de zwakke volken, werden uit de raten de honing en de was gewonnen. Hier zat geen bewuste wetenschappelijk verantwoorde strategie achter om de sterkste bijen te krijgen, maar de enige manier om honing voor consumptie en bijenwas voor kaarsen etc. te krijgen. De sterke volken hadden genoeg honing in de raat om de winter te overleven zodat het volgende jaar opnieuw honing en was zou worden geproduceerd.
De industrialisatie van de landbouw, (zowel de kassenteelt als de volle grondsteelt) heeft geleid tot een verdere professionalisering van het imkervak. Tegenwoordig kun je voor de bestuiving van je gewassen bijenvolken inhuren. Bijenvolken worden dan geplaatst daar waar het gewas groeit.
De industrialisatie van de bijenvolken heeft ertoe geleid dat de koninginnen niet langer vrij uit kunnen vliegen op haar bruidsvlucht. Daarom worden bijenkoninginnen tegenwoordig via kunstmatige inseminatie bevrucht, wat nader is toegelicht in de onderstaande video.
De laborant bepaald hierbij welk mannetje de koningin bevrucht, maar of dit dan ook de sterkste is, dat is nog maar de vraag.
Opvallend is dat de massale bijensterfte dus niet iets is van de laatste jaren, maar dat dit een regelmatig terugkerend verschijnsel is.
Mij lijkt daarom de veranderingen in het imkervak (sinds 1850), die hebben geleid tot het stoppen met de jaarlijkse selectie van de sterkste bijenvolken, een oorzaak die zeker niet over het hoofd mag worden gezien, als wordt gekeken naar oplossingen voor de massale bijensterfte.
Kortgeleden heb ik het boek "herstellende landbouw" van Mark Shepard gelezen. Hij voegt aan deze verklaring van de huidige situatie een interessante extra dimensie toe, door meer context en achtergrond informatie te geven over het houden van bijen in de afgelopen eeuwen.
Bijenhouden voor de uitvinding van de bijenkast
Voordat goedkope planken en spijkers voorhanden waren werden bijen gehouden in korven gemaakt van stro, uitgeholde boomstammen en kasten van aarde en hout. Volgens het patroon van de natuur splitste in het voorjaar een bijenvolk zich op na de geboorte van een nieuwe koningin, of splitste de imker het bijenvolk zelf (soms zelfs in 3-en), waarna in elke nieuw bijenvolk een koningin werd geboren. Meer volken krijgen in het voorjaar was noodzakelijk om in het najaar honing te kunnen oogsten en voldoende bijenwas te hebben in de herfst voor kaarsen in de donkere winterdagen.Na de zomer inspecteerde de imker zijn volken: goede volken hadden een volle korf met veel raten en honing, de zwakkere volken hadden minder honing geproduceerd en hadden het moeilijk in de koudere ochtenden in de herfst.
Deze zwakkere volken werden door de imker verdronken. Hiermee zorgde hij dat alleen de sterkste volken de winter ingingen.
Na het verdrinken van de zwakke volken, werden uit de raten de honing en de was gewonnen. Hier zat geen bewuste wetenschappelijk verantwoorde strategie achter om de sterkste bijen te krijgen, maar de enige manier om honing voor consumptie en bijenwas voor kaarsen etc. te krijgen. De sterke volken hadden genoeg honing in de raat om de winter te overleven zodat het volgende jaar opnieuw honing en was zou worden geproduceerd.
De uitvinding van de bijenkast
Met de komst van de bijenkast (rond 1850) en alle kennis hieromheen is de imkerij aan een industrialisatie begonnen. Doordat de bijen geen raat meer hoeven te bouwen, kunnen ze tot 3 keer zoveel honing produceren. Door de uitneembare raten kan de honing gedurende het hele jaar uit de bijenkast worden gehaald. Dit zorgde ervoor dat de imker niet meer de bijenvolken hoefde te doden om honing te winnen. Tezamen met andere technische innovaties leidde dit ertoe dat imkers meer bijenvolken lieten overwinteren. Om ervoor te zorgen dat de bijen de winter overleven, met minder honing in de bijenkast (deze is immers gedurende het jaar uit de kast gehaald), worden bijen bijgevoerd met suikerwater, een veel minder rijk en divers voedsel dan honing.De industrialisatie van de landbouw, (zowel de kassenteelt als de volle grondsteelt) heeft geleid tot een verdere professionalisering van het imkervak. Tegenwoordig kun je voor de bestuiving van je gewassen bijenvolken inhuren. Bijenvolken worden dan geplaatst daar waar het gewas groeit.
De vervanging van de bruidsvlucht
In de natuur vindt bevruchting van de koningin plaats doordat de koningin op een bepaald moment haar bruidsvlucht heeft. Hierbij vliegt ze naar buiten om bevrucht te worden. Omdat alle mannetjes weten hoe laat het is, volgen deze haar. Ze vliegt dan zo ver en hoog mogelijk, zodat alleen de sterkste mannetjes met haar mee kunnen komen en haar kunnen bevruchten, waarna zij sterven. De bevruchte koningin keert daarna terug naar de korf of kast.De industrialisatie van de bijenvolken heeft ertoe geleid dat de koninginnen niet langer vrij uit kunnen vliegen op haar bruidsvlucht. Daarom worden bijenkoninginnen tegenwoordig via kunstmatige inseminatie bevrucht, wat nader is toegelicht in de onderstaande video.
De laborant bepaald hierbij welk mannetje de koningin bevrucht, maar of dit dan ook de sterkste is, dat is nog maar de vraag.
Massale bijensterfte komt al langer voor
Mogelijk dat het weghalen van de jaarlijkse natuurlijke selectie tot een verzwakking van de bijenvolken heeft geleid, want sinds de komst van de bijenkast is massale bijensterfte een regelmatig voorkomend verschijnsel. In dit artikel is een uitgebreide tabel opgenomen met gerapporteerde massale bijen sterftes| Jaar | Locatie |
| 1868 | Kentucky, Tennessee |
| 1872 | Australie |
| 1906 | Isle of Wight |
| 1910 | Australië |
| 1915 | Portland, Oregon |
| 1915 | Florida tot Californië |
| 1917 | Verenigde Staten |
| 1917 | New Jersey, Canada |
| 1960's | Louisiana, Texas |
| 1963-64 | Louisiana |
| 1964 | Californië |
| 1970’s | Mexico |
| 1970’s | Seattle, Washington |
| 1974 | Texas |
| 1975 | Australië |
| 1977 | Mexico |
| 1978 | Florida |
| 1995-1996 | Pennsylvania |
| 1999-2000 | Frankrijk |
| 2002 | Alabama |
| 2002-2003 | Zweden, Duitsland etc. |
Opvallend is dat de massale bijensterfte dus niet iets is van de laatste jaren, maar dat dit een regelmatig terugkerend verschijnsel is.
Mij lijkt daarom de veranderingen in het imkervak (sinds 1850), die hebben geleid tot het stoppen met de jaarlijkse selectie van de sterkste bijenvolken, een oorzaak die zeker niet over het hoofd mag worden gezien, als wordt gekeken naar oplossingen voor de massale bijensterfte.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten